Architektura drewniana w krajobrazie kulturowym Polski – historia, typologia, propedeutyka konserwatorska – kurs stacjonarny
KU/10235
Kultury i Idee
Kurs realizowany w formie stacjonarnej.
1. Wprowadzenie do problematyki historycznej architektury drewnianej:
- Dlaczego badamy i chronimy architekturę drewnianą?
- Czym różni się tradycyjna architektura drewniana od nowoczesnej?
2. Drewno jako materiał budowlany:
- ogólna charakterystyka surowca,
- tradycyjne sposoby pozyskiwania i transportu budulca,
- wykorzystanie surowca w historycznej architekturze,
- inne materiały tradycyjnie wykorzystywane w architekturze drewnianej.
3. Rozwój technologii obróbki (tradycyjna sztuka ciesielska):
- tradycyjne narzędzia,
- wycinka,
- obróbka zgrubna,
- trasowanie,
- odwiązywanie,
- złącza ciesielskie,
- systemy znaków montażowych.
4. Typy konstrukcji drewnianych na ziemiach polskich:
- wieńcowa (zrębowa),
- słupowa,
- szkieletowa (ryglowa),
- kosznicowa (strychulcowa),
- sumikowo-łątkowa,
- przysłupowa,
- o zdwojonej konstrukcji ścian.
5. Ogólna charakterystyka architektury drewnianej w Polsce:
- architektura sakralna,
- drewno w mieście,
- krajobraz wiejski.
6. Architektura sakralna – charakterystyka szczegółowa:
- katolicka,
- prawosławna,
- protestancka,
- żydowska,
- tatarska.
7. Architektura świecka – charakterystyka szczegółowa:
- rezydencjonalna,
- mieszczańska,
- chłopska,
- przemysłowa,
- uzdrowiskowa,
- letniskowa,
- mała architektura.
8. Czym są badania historyczno-architektoniczne architektury drewnianej?:
- cele badań,
- metody badawcze,
- kto i w jakim zakresie może prowadzić badania?
9. Ochrona zabytków architektury drewnianej:
- Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
- społeczni opiekunowie zabytków,
- instytucje państwowe zaangażowane w opiekę nad zabytkami,
- podstawowe wiadomości z zakresu profilaktyki konserwatorskiej,
- remont, a konserwacja budynku drewnianego,
- główne zasady i metody konserwacji architektury drewnianej (zarys).
Cel ogólny:
zapoznanie Słuchaczy z podstawowymi cechami historycznej architektury drewnianej w Polsce, w tym jej charakterystyką konstrukcyjną i materiałową, typologią, sztuką ciesielską, a także chronologicznymi, kulturowymi i społecznymi kontekstami występowania oraz funkcjonowania; uwrażliwienie Słuchaczy na problemy z zakresu ochrony, badań i konserwacji architektury drewnianej, ze szczególnym naciskiem na ich aktualne znaczenie społeczne i tożsamościowe.
Cele szczegółowe:
zapoznanie Słuchaczy z:
- najważniejszymi rzemiosłami tradycyjnymi związanymi z obróbką drewna,
- metodami rozpoznawania użycia narzędzi ciesielskich i innych na zachowanych obiektach architektonicznych,
- metodami rozpoznawania podstawowych konstrukcji drewnianych występujących historycznie na ziemiach polskich,
- kontekstami chronologicznymi, kulturowymi i społecznymi powstawania i funkcjonowania architektury drewnianej,
- wagą badań historyczno-architektonicznych i ich podstawowymi metodami w zakresie architektury drewnianej,
- znaczeniem zachowania historycznej architektury drewnianej dla polskiego dziedzictwa kulturowego,
- zasadami interpretacji wartościującej zabytek drewniany i jej ograniczeniami,
- Ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz działaniem rządowych instytucji zajmujących się zabytkami, z naciskiem na architekturę drewnianą,
- podstawowymi zasadami konserwacji architektury drewnianej, a także profilaktyki konserwatorskiej.
Korzyści dla słuchacza:
Słuchacz orientuje się w podstawowych zagadnieniach związanych z tytułowym problemem zajęć:
- rozpoznaje najważniejsze rzemiosła związane z obróbką drewna,
- potrafi rozpoznawać użycie narzędzi ciesielskich i innych na zachowanych obiektach architektonicznych,
- rozpoznaje podstawowe konstrukcje drewniane występujące historycznie na ziemiach polskich i potrafi wskazać ich charakterystyczne cechy,
- potrafi osadzać architekturę drewnianą we właściwych kontekstach chronologicznych, kulturowych i społecznych,
- rozumie wagę badań historyczno-architektonicznych i zna ich podstawowe metody w zakresie architektury drewnianej,
- rozumie znaczenie zachowania historycznej architektury drewnianej dla polskiego dziedzictwa kulturowego,
- potrafi dokonywać interpretacji wartościującej zabytku drewnianego i rozumie jej ograniczenia,
- orientuje się ogólnie w Ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zna rządowe instytucje zajmujące się zabytkami, z naciskiem na architekturę drewnianą,
- zna podstawowe zasady konserwacji architektury drewnianej, a także profilaktyki konserwatorskiej.
Metody pracy:
- wykład z prezentacją multimedialną oraz dyskusja ze Słuchaczami kursu,
- jeżeli czas pozwoli (i będzie zainteresowanie grupy), odbędzie się jedno spotkanie w Pracowni Obróbki Drewna Uniwersytetu Warszawskiego (Kampus Ochota) z pokazem i omówieniem historycznych narzędzi ciesielskich.
Metody weryfikacji efektów kształcenia:
dla chętnych Słuchaczy test składający się z pytań, na które Słuchacze poznają właściwe odpowiedzi w czasie kursu – do zaliczenia wystarczające będzie przejrzenie notatek, bez zgłębiania literatury przedmiotu.
