Cel ogólny:
próba analizy zjawiska głupoty, jako nieodłącznego uczestnika życia jednostek i społeczności ludzkich. Celem kursu jest także uwrażliwienie Słuchaczy na krytyczną analizę rzeczywistości społecznej na przejawy głupoty oraz wskazanie sposobów na radzenie sobie z jej destruktywnym wpływem na życie jednostki i całych społeczeństw.
W trakcie poszczególnych zajęć przedstawione zostaną zróżnicowane poglądy, definicje, przejawy i przykłady głupoty, opisywane i wyjaśniane z punktu widzenia filozofii, psychologii, historii, zarządzania, politologii, filologii i innych nauk począwszy od czasów starożytnych aż do współczesności. Przedstawiony zostanie przegląd poglądów na głupotę od starożytności (np. Arystoteles, Sokrates), przez średniowiecze (Św. Augustyn, Św. Tomasz) aż do czasów współczesnych (m.in. P. Engel, C. Cipolla, J.A. Marina, M. van Boxsel, B. Brożek, M. Heller, J.V. Petrocelli), poparty przykładami historycznymi. Tematyka kursu obejmuje teoretyczne i praktyczne aspekty głupoty, ze szczególnym uwzględnieniem opisu i interpretacji zjawisk z obszaru życia społecznego – także współczesnego. W ramach kursu przedstawione będą, w oparciu o literaturę, omówienia historycznych i współczesnych zdarzeń społecznych w sposób systematyczny, ale także w ujęciu anegdotycznym. Duży nacisk kładziony jest na sposób, w jaki można się bronić przed głupotą i jej destruktywnym wpływem na jednostkę.
Cele szczegółowe:
zjawisko głupoty spostrzegane jest jako wszechobecny stan dotykający ludzi. Przedstawiany jest i analizowany w źródłach pisanych od starożytności: religijnych (Biblia), filozoficznych starożytnych [Ali ibn Abi Talib (lata ok. 604-661 p.n.e.), Św. Tomasz z Akwinu, Erazm z Rotterdamu] aż po dzieła filozofów nowożytnych (np. Sir F. Bateman, J. Dobrowolski, M. Van Boxsel, , S. Żiżek, H.G. Frankfurt), autorów dzieł literackich i filologów (Z. Marcus, A. Kobrzycka) lub autorów z dziedziny psychologii (M. Doliński, J-F Marmion), zarządzania (R.I. Sutton), nauk politycznych, historii (C. Cipolla) etc.
Głupota definiowana i prezentowana jest, w zależności od reprezentowanej przez autorów dziedziny, w kategoriach naukowych, opisowych, anegdotycznych czy publicystycznych, z pytaniem, na które do końca nie ma odpowiedzi: czy głupota i szaleństwo to synonimy?, jak się ma głupota do inteligencji?, na czym polegają przejawy głupoty?, aż do prób wyjaśnienia i klasyfikacji tego zjawiska (cechy?) w sposób systematyczny (Cippola, 2011, The basic laws of human stupidity lub Putrill, 2017, The five universal laws of human stupidity).
Kurs poświęcony jest teoretycznej analizie zjawiska, dyskusji nad przejawami głupoty wskazanymi w literaturze, publicystyce, w przykładach z dnia codziennego oraz zróżnicowanych postawach prezentowanych w źródłach wobec tego zjawiska; od poważnej analizy naukowej, przez anegdotyczne wyśmiewanie, aż po poważne i satyryczne analizy współczesnego życia społecznego, w tym polityki, pod kątem występujących w nich przejawów głupoty – jej przyczyn, przejawów, konsekwencji i ich zalet lub wad dla funkcjonowania społeczeństw.
Celem kursu jest prześledzenie historii zjawiska głupoty, które towarzyszy historii rozwoju naszego gatunku i zarazem prowadzi do poważnych kosztów społecznych. Zawsze istniała świadomość jej obecności, mówiono o niej lub ją przedstawiano w formie naukowej, artystycznej (np. H. Bosch – leczenie głupoty), publicystycznej, etc., z którą – czego dowodzą setki przykładów z życia codziennego – nie potrafiliśmy sobie poradzić. W ramach kursu podjęta zostanie próba usystematyzowania zróżnicowanych metodologicznie i merytorycznie punktów widzenia i rozumienia głupoty, a także uświadomienia sobie jej miejsca w życiu społecznym.
Szczególnym obszarem, któremu poświęcona jest część kursu, jest obszar tzw. głupoty postmodernistycznej (M. van Boxsel, 2005) wraz z współwystępującymi w jej obszarze pojęciami – nośnikami głupoty: postprawda (S. Tesich, 1992, R. Keyes, 2004), wciskanie kitu (H.R. Frankfurt, 2008, P. Engel, 2018, J.V. Petrocelli, 2021), humbug (M. Black, 1985), narracja (T. Rowiński, 2017) obficie wypełniony przykładami głupoty niesionej przez treści zawarte w tzw. epoce postprawdy (P. Engel, 2018). Celem tej części kursu jest wypunktowanie i analiza zjawisk tak definiowanej głupoty, umożliwiająca Słuchaczom jej wyróżnienie z natłoku zjawisk i zdarzeń społecznych, tych, które nas bezpośrednio dotykają. Z celem tym jest powiązany kolejny cel kursu, jakim jest przedstawienie silnie kulturotwórczego nurtu, pozornie tylko literackiego, zainicjowanego przez A. Jarry'ego (autora Ubu Król czyli Polacy, 1988) w postaci pseudonauki 'Patafizyka (1911). 'Patafizyka, i cała działalność Jarry'ego oraz jego współczesnych kontynuatorów jest formą obrony przed tzw. głupotą mieszczańską czy postmodernistyczną (M. van Boxsel, 2005) czy głupotą w ogóle. Celem kursu w tym obszarze jest wyposażenie Słuchaczy w wiedzę i umiejętności obrony przed głupotą przy pomocy wprowadzonego do obiegu społecznego, jako środka przetrwania, absurdu, groteski, szyderstwa istniejących do dziś w malarstwie (np. dadaizm, surrealizm, abstrakcjonizm, ekspresjonizm), literaturze (np. teatr groteski, hard science fiction, futurologia), pozbawiających głupotę jej wszechwładnego wpływu na życie jednostek i społeczeństw.
Celem jest wprowadzenie w sposób myślenia Słuchaczy myślenia krytycznego (P. Engel, 2018) jako obrony przed głupotą.
